Η ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ εκδόθηκε τον προτελευταίο χρόνο του Ψυχρού Πολέμου.
Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε στις 13 Ιανουαρίου 1988. Ο μέσος όρος ηλικίας της πρώτης συντακτικής επιτροπής ήταν είκοσι τρία χρόνια. Τα περισσότερα μέλη ήσαν φοιτητές ή φαντάροι. Δεν υπήρχε οποιοσδήποτε φορέας ή χορηγός πού να υποστηρίζει την προσπάθεια. Όλα τα προηγούμενα αντίστοιχα εγχειρήματα είχαν αποτύχει παταγωδώς. Εκτός αυτού, εξ αρχής ή ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ετέθη εκτός παρεών, κυκλωμάτων, οιουδήποτε κομματικού περιβάλλοντος ή οιασδήποτε «αυλής» εγχωρίων ταγών του πανεπιστημιακού χώρου. Μόνη αρωγή ή πίστη του εκδότη Βίκτωρα Παπαζήση στην ουτοπική αυτή πρωτοβουλία.
Κάποιοι εκπρόσωποι του «πνευματικού κατεστημένου» ενοχλήθηκαν από το γεγονός ότι η ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ήταν υπερβολικά αυτόνομη, δεν προέκυπτε από κανέναν «χώρο», «προοδευτικό» ή έστω «συντηρητικό», ότι δεν είχε στίγμα συγκεκριμένο και αναγνωρίσιμο. Ότι αρνείτο ν' αποκτήσει «ταυτότητα», ώστε να χαρτογραφηθεί κατάλληλα σε κάποιο από τα γνωστά στρατόπεδα των επαγγελματιών της στρατευμένης «διανόησης». Ότι δημοσίευε όλες τις απόψεις, αρκεί να ήσαν επιστημολογικά τεκμηριωμένες. Κι ότι την συντακτική ομάδα αποτελούσαν πρόσωπα επιστημονικώς και ιδεολογικώς ανομοιογενή. Με μόνον κοινό παρονομαστή την ελευθερία της συνείδησής τους. Έτσι, ή ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ απέφυγε να εξελιχθεί σ' ένα ακόμα από τα αυτιστικά μικρομάγαζα, πού διανύουν τον χωρίς προοπτική, βραχύβιο και κατά κανόνα επιδοτούμενο από φανερά ή μυστικά κονδύλια βίο τους, περιχαρακωμένα στον αδιέξοδο ναρκισσισμό τους.
Ό σημαντικώτερος καρπός αυτών των αρχών υπήρξε όχι μόνον ή σταθερά αυξανόμενη κυκλοφορία, σε χώρο στον οποίο ακόμα και ή επιβίωση είναι δύσκολη, αλλά και ή εκτίμηση κορυφαίων προσωπικοτήτων από τον διεθνή και τον ελληνικό επιστημονικό χώρο, της οποίας έγινε αποδέκτης ή ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ. Διανοητές και συγγραφείς με παγκόσμια απήχηση, όπως ο Thomas Bottomore, ο Alain Touraine, η Annie Kriegel, ο Gunder Frank, ο Wendell Bell, ο Jean Ziegler και ο Παναγιώτης Κονδύλης τίμησαν την ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ με αποκλειστικές συνεργασίες. 'Αλλά και δ Χρήστος Γιανναράς, ο Νικόλαος Πανταζόπουλος, ο 'Αριστοτέλης Νικολαϊδης, ο Ανδρέας Λεντάκης, ο Νίκος Δήμου, ο π. Γεώργιος Μεταλληνός καί ο π. Βασίλειος Γοντικάκης, ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος και άλλοι σημαντικώτατοι νεοέλληνες επιστήμονες και στοχαστές. Για πολλά χρόνια μόνιμη στήλη κρατούσε στο περιοδικό ο Ρένος Αποστολίδης.
Από την αρχή της έκδοσής της ή ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ έθεσε ως κεντρικό της στόχο την επαφή με την διεθνή επιστημονική κίνηση, δεδομένου ότι ή επιστημονική κοινότητα στην Ελλάδα ελάχιστα αξιόλογα έργα έχει να επιδείξει. Η συμμετοχή των πανεπιστημιακών μας σε διεθνή συνέδρια αποσκοπεί κυρίως στον εξόδοις του κράτους τουρισμό, τα επιστημονικά σωματεία αποτελούν μηχανισμούς προβολής συγκεκριμένων προσώπων ή κομματικές παρασυναγωγές και πλείστοι πανεπιστημιακοί εξαντλούν την «επιστημονική» τους δράση στην κατάληψη πανεπιστημιακού θώκου και μετά μεταβάλλονται σε συνεργάτες της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας, με προφανείς οικονομικούς και πολιτικούς στόχους. Όσοι δε Έλληνες διέπρεψαν σε κορυφαία πανεπιστήμια της αλλοδαπής αποκρούονται μετά βδελυγμίας από τα διάφορα Ιθαγενή κυκλώματα, γιατί ή ποιότητα της εγχώριας πιάτσας και οι βαλκάνιες ισορροπίες δεν πρέπει να διαταραχθούν. Έτσι συνέβη το εξωφρενικό να απορριφθούν από το Πανεπιστήμιο Αθηνών διεθνείς φυσιογνωμίες όπως ο Παναγιώτης Κονδύλης και ο Δημήτριος Νανόπουλος, ενώ δεν βρέθηκε εδώ μία πανεπιστημιακή θέση για τον Νίκο Μουζέλη ή τον Σπύρο Ασδραχά.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το γεγονός οτι η οργανωμένη επιστημονική κοινότητα εν Ελλάδι χαρακτηρίζεται από αφόρητο επαρχιωτισμό και τεράστιο επιστημονικό έλλειμμα. Απέναντι σ' αυτά ή ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ αντέταξε αφ' ενός ένα αδιάβλητο σύστημα επιλογής των άρθρων (έχουν απορριφθεί άρθρα πρυτάνεων), αφ' ετέρου μία συνεχή επαφή με ξένες επιστημονικές επιθεωρήσεις, πανεπιστήμια, συνέδρια κλπ. Προς τούτο οργανώθηκε, σε εθελοντική πάντα βάση, μεταφραστικό τμήμα, για την μετάφραση στα ελληνικά κειμένων ξένων επιστημόνων, πού τακτικά δημοσιεύονται στο περιοδικό.
Ταυτόχρονα, όμως, ή ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ αισθάνθηκε την υποχρέωση να μην μείνει σιωπηλή στα κεφαλαιώδη ζητήματα της ελληνικής εθνικής ταυτότητας και των μεγάλων εθνικών ζητημάτων. Έτσι συστηματικά δημοσιεύονται αφιερώματα σε νεοέλληνες στοχαστές και γενικώτερα στην νεοελληνική κοινωνία, ενώ εκδόθηκαν πλείστα αφιερώματα για φλέγοντα ζητήματα της νεοελληνικής πραγματικότητας (το αφιέρωμα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις πραγματοποίησε από το 1990 έξι επανεκδόσεις, ενώ το πρόσφατο για την Θράκη επανεκδίδεται για τρίτη φορά). Εκτός αυτών, το 1993 πραγματοποιήθηκε στην Σπάρτη πανελλήνιο συνέδριο για το Κοινωνικό Κράτος, με συμμετοχή κορυφαίων πνευματικών και πολιτικών προσωπικοτήτων.
Η συντακτική επιτροπή της ΝΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ανέτρεψε στην δεκαπεντάχρονη πορεία της θεμελιώδεις αρχές του management: λειτουργεί με υποδειγματική συνέπεια και αποτελεσματικότητα, χωρίς απολύτως καμμία αμοιβή. Ή εργασία των μελών είναι εθελοντική προσφορά τους, ανιδιοτελής και αυθόρμητη. Η αξία της είναι ακόμη μεγαλύτερη, δεδομένου οτι όλοι έχουν παράλληλα τις τακτικές επαγγελματικές και οικογενειακές τους υποχρεώσεις. Ή ανιδιοτέλεια φαινόταν εύκολη την δεκαετία του '80 και στις αρχές της δεκαετίας του '90, όταν τα μέλη της συντακτικής ομάδας ήσαν νεαρά άτομα. Σήμερα, πού άλλοι είναι εκπαιδευτικοί, άλλοι δικηγόροι, άλλοι διευθυντές τραπέζης ισχύει ακριβώς ή ίδια προθυμία, συνέπεια και εργατικότητα.
Το «πολίτευμα» της ΝΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ είναι ή Συναινετική Δημοκρατία. Κάθε μέλος αντιμετωπίζεται ως αυτόνομη οντότητα και καταβάλλεται κάθε προσπάθεια να ικανοποιούνται οι ιδιαίτερες ευαισθησίες του και να αξιοποιούνται οι κλίσεις του.
0ι αποφάσεις λαμβάνονται με σκοπό την μεγίστη ομοψυχία. Θεωρείται σημαντικότερο το καλό κλίμα από ζητήματα λεπτομερειακών διχογνωμιών. Ψηφοφορίες διεξάγονται σε ακραίες περιπτώσεις και με δεδομένη την εκ των προτέρων διάθεση σεβασμού της πλειοψηφίας. Όποιο μέλος καταθέτει μία πρόταση πρέπει να είναι έτοιμο να αναλάβει την ευθύνη της υλοποίησής της. Όλες οι θέσεις στην συντακτική επιτροπή είναι ανοιχτές, σ' οποίον εργάζεται και προσφέρει, ακόμη και ή διεύθυνση. Όποιο μέλος αδρανήσει πέραν του έτους τίθεται εκτός συντακτικής επιτροπής, μπορεί όμως να επιστρέψει εάν αρχίσει και πάλι να προσφέρει. Πλειοψηφίες, συμμαχίες, λαϊκισμοί, προσωπικές στρατηγικές αποκλείονται. Δεν επιβάλλεται ή πειθαρχία, απαιτείται ή αυτοπειθαρχία. Το σχήμα αυτό λειτούργησε και λειτουργεί με άριστα αποτελέσματα. Και το πιο εντυπωσιακό: δεν έπαψε να αποτελεί πόλο έλξης για νέα μέλη.
Η ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ δεν αισθάνθηκε ποτέ της ανταγωνιστικά προς άλλα αντίστοιχα ή παρεμφερή έντυπα. Όχι λόγω αλαζονείας, αλλά διότι γνωρίζει την σκληρή πραγματικότητα της αγοράς, ενώ πιστεύει οτι ο πλουραλισμός αποτελεί πλεονέκτημα για κάθε επιστημονική κοινότητα και θεμέλιο μιας υγιούς πνευματικής κοινωνίας. Στις αρχές της δεκαετίας του '90 ή ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ είχε συγκαλέσει μία συνάντηση των εκπροσώπων των περιοδικών του επιστημονικού χώρου και της διανόησης, με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων και την συνεργασία. Όταν, λίγο αργότερα, ένα αξιόλογο περιοδικό λόγου έκλεισε, λόγω των γνωστών προβλημάτων του χώρου, ή ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ προσέφερε ένα τεύχος από τα δύο ή τρία πού εκδίδει ετησίως, προκειμένου να επιβιώσει ή προσπάθεια.
Στά χρόνια πού πέρασαν, πολλά άλλαξαν: ο κόσμος, ή χώρα μας κι οι άνθρωποι. Από την συντακτική ομάδα της ΝΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ, άλλοι έδωσαν της ψυχής τους το πυρ το εσώτερον και ταυτίστηκαν μαζί της. Άλλοι είχαν απώτερες επιδιώξεις και σκοπιμότητες. Η παρουσία τους στην ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ήταν ένα επαγγελματικά χρήσιμο πέρασμα. Όμως κι αυτών η πρόσκαιρη παρουσία υπήρξε χρήσιμη, διότι στα χρόνια της αθωότητας όλοι κατέθεσαν κάτι χρήσιμο στην εξέλιξη και στην διάδοση του περιοδικού. Μετά από δεκαπέντε χρόνια, δεν χάσαμε ούτε ένα χιλιοστό του αρχικού ενθουσιασμού μας και δεν αλλοιώσαμε ούτε κατά κεραία τις ιδρυτικές αρχές μας. Απεναντίας, κερδίσαμε την εξής πολύτιμη εμπειρία: οι προσπάθειες πού βασίζονται στην άνιδιοτέλεια, στον αυθορμητισμό, στην πηγαία δημιουργικότητα, οι προσπάθειες οι ελεύθερες από σκοπιμότητες και δουλείες πάσης φύσεως, είναι πιο βιώσιμες από τίς στεγνές, επαγγελματικές, τεχνοκρατικές.
Η προσπάθειά μας στο μέλλον θα εξακολουθεί να κινείται πάνω στους ίδιους άξονες. Όσο μεγαλύτερη θα είναι ή έκπτωση του σύγχρονου ελληνικού πνευματικού κόσμου, τόσο οξύτερη θα γίνεται η κριτική μας. Όσο το νεοελληνικό κράτος θα βαδίζει την θανατηφόρα πορεία του, τόσο θα συνεχίσουμε να παρεμβαίνουμε με τα έκτακτα αφιερώματα και ειδικά μας τεύχη στην κριτική της νεοελληνικής πραγματικότητας. Όσο ή νεοελληνική πνευματική κοινωνία θα εξακολουθεί να παράγει υποπροϊόντα προς άγραν θέσεων και κοινοτικών προγραμμάτων, τόσο θα καταφεύγουμε στην διεθνή επιστημονική κίνηση ως αντίδοτο.Θα διατηρήσουμε την νεότητα της σκέψης μας, την ανεξαρτησία της ύπαρξης μας και την απόσταση μας από κάθε φθοροποιό συναλλαγή με την εξουσία.
|
